Arakanese Nationalism and the Struggle for National self- determination

(An overview of Arakanese political history up to 1988)

By Khaing Aung Win

Introduction

…………….

Arakan had been an independent kingdom before it was invaded by the Burmans in 1784. The invasion of the Burmans into Arakan in 1784 led the Burmans into conflict with the British in British-India. The Arakanese people took refuge in chittagong Hill Tracts of British- India and repulsed the Burman invaders to restore their home land .The resistance wars launched by the Arakanese people were misjudged by the Burmans as to be the encouragement of the British. This gave rise to conflict between the British and the Burmans. 

After the first Anglo-Burman war in 1826,  Arakan was ceded to the British by the Burmans. Instead of ceding Arakan to Arakanese people, the British colonized it and incorporated it into British–India.The British’s rule in Arakan in the 19th century faced numerous pro- independence revolts staged by the Arakanese people. The imposition of the British’s control in Arakan took long time, some areas not being pacified until the early 20th century. In 1852, a second Anglo-Burman war resulted the Burmans to surrender to the British and the remainder of the Burmans territories were incorporated into British-India.

Up to the earliest 20th century , the national liberation movement of Arakan was carried out in isolation having no relation with the neighbouring nationalist movements.

Can the People of Arakan Claim for the Right to External Self-determination (Independence)?

(A Legal Analysis from International Law Perspective) 

……………………………… 

By Khaing Aung Win**

(Section 1)

………….

In 2019, Arakan Army’s*** Chief Major General Tun Mrat Naing told the Irrawaddy that the political objective of the Arakan Army (AA) is to form Arakan a confederation in Myanmar (Burma).(1) To achieve this objective, Arakan must be first a sovereign independent State. This is because, a confederation can be formed only by the sovereign independent States.(2) Therefore, Arakan must secede from Myanmar (Burma) and claim for independence (i.e. the Right to External Self-determination) to form a confederation in Myanmar (Burma). If Arakan secedes from Myanmar (Burma) and claims for independence, will the secession and claim for independence accord with the International Law? In this article, I will examine whether the legal position on self-determination and secession under international law will support the separatist claim for Arakan.

Self-determination under International Law

…………………………………………………

In order to examine, from the international law perspective, whether or not the right to external self-determination or independence can be claimed by the people of Arakan, it is necessary to outline the legal evolution of self-determination under the international law.

တောင်ဆူဒါန်လွတ်လပ်ရေးကြိုးပန်းခြင်း

  ခိုင္ျမသိန္း (ေခ်ာင္းသာႀကီး)

၂၆၊ ၀၇၊ ၂၀၂၀

၁) နိဒါန္း.............................................................................................စာမ်က္ႏွာ (၃)

၂) ေတာင္ဆူဒါန္ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္းအက်ဥ္း.......................................စာမ်က္ႏွာ (၃)

၃) ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ႏွင့္ေတာင္ဆူဒါန္ခြဲထြက္ျခင္း..............................စာမ်က္ႏွာ (၆)

၄) ေတာင္ဆူဒါန္ႏွင့္ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏အဆံုးအျဖတ္..........စာမ်က္ႏွာ (၁၁)

၅) ကိုးကားခ်က္မ်ား........................................................................စာမ်က္ႏွာ (၁၃)

SSLM = South Sudan Libration Movement

SSLA = South Sudan Libration Army

CPA = Comprehensive Peace Agreement

OAU = The Organisation of African Unity

မွတ္ခ်က္

xxxxxx

က်န္ေတာ္အား သင္ဆရာမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ခိုင္ေက်ာ္ေက်ာ္ (ကဗ်ာ၊ ေဆာင္းပါး၊ ရခိုင့္စာပီမ်ားရြီးတတ္လာေအာင္ သင္ပီးသူ) ႏွင့္ ဆရာခိုင္ေအာင္၀င္ (Theory of Self-determination, People and Secession မ်ား ရြီးသာႏိုင္ေအာင္ လမ္းညႊန္သင္ျပသူ) ရို႔အား ဤစာတမ္းျဖင့္ ေက်းဇူးမွတ္တမ္းတင္ ဂုဏ္ျပဳလိုက္ပါသည္။

နိဒါန္း

xxxx

 ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇႏၷာ၀ါရီလမွာ အာဖရိကတိုက္မွ ေတာင္ဆူဒါန္သည္ မိခင္ဆူဒါန္ႏိုင္ငံမွခြဲထြက္ရန္ ႏိုင္ငံတကာကုိယ္စားလွယ္ႀကီးတိရွိေမွာက္မွာ က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲ႔၌ မဲ ၉၉ % ျဖင့္ လြတ္ေျမာက္လာသည္။ ဆူဒါန္ႏိုင္ငံသည္ ၿဗိတိသ ွ်ကိုလိုနီႏိုင္ငံတခုျဖစ္ခသည္။ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ (UN) ၏ ကိုလိုနီဖ်က္သိမ္းေရး (Decolonization) အစီစဥ္အရ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ တရက္နိတြင္ ၿဗိတိသ ွ်ကိုလိုနီဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္လာသည္။ ေတာင္ဆူဒါန္သည္ လြတ္ေျမာက္လာေသာ ဆူဒါန္ႏိုင္ငံ၏ အစိတ္ပိုင္းတခုျဖစ္ခသည္။ အကယ္၍ ေတာင္ဆူဒါန္သာ ဆူဒါန္ႏိုင္ငံ၏ အစိတ္ပိုင္းတခုအျဖစ္ သြပ္သြင္းမခံရဘဲ သီးျခားကိုယ္လိုနီအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခရလ်င္ ၿဗိတိသ ွ်ကိုလိုနီသည္ ဆူဒါန္မွဆုတ္ခြာခ်ိ္န္မွာ ေတာင္ဆူဒါန္သည္လည္း လြတ္လပ္ေသာႏိုင္ငံတခုျဖစ္က်န္ခပါလိမ့္မည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ခေသာေၾကာင့္ ဆူဒါန္ကခြဲထြက္ၿပီး ေတာင္ဆူဒါန္လြတ္လပ္ေရးရယူျခင္းသည္ “ကိုလိုနီမဟုတ္ေသာအေျခနယ္တြင္ခြဲထြက္ျခင္း (Non-colonial Secession)” ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ “နစ္နာမႈကိုကုစားရန္ခြဲထြက္ျခင္း (Remidial Secession) ဟူ၍လည္း ေခၚဆိုႏိုင္သည္။

ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ဟိသောပြည်သူ

အပိုင္း ၁

-----

ႏိုင္ငံတကာဥပေဒ ႏွစ္ခုျဖစ္ေသာ "ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႔စည္းအခြင့္ေရးမ်ား ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္ "(the International Covenant on Civil and Political Rights) ႏွင့္ "စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအခြင့္ေရးမ်ား ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္" (the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights) ရို႔တြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ (self-determination) ကို

ျပည္သူ (people) ကို အပ္ႏွင္းထားသည္။ ၎ႏိုင္ငံတကာဥပေဒႏွစ္ခုလုံး၏ပုဒ္မ (၁) တိုင္းတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပဌာန္းထားပါသည္။

"All people have the right of self-determination . By virtue of that right they freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development. “

ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုလ်ွင္-

" ျပည္သူတိုင္းသည္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ဟိသည္။ ထိုအခြင့္အေရးအရ ျပည္သူတိုင္းသည္၊ ၎ရို႔၏ႏိုင္ငံေရး အဆင့္အတန္းကို လြတ္လပ္စြာဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။ ၎ရို႔၏ စီးပြားေရး၊ လူမႈ႔ေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈေရးရာရို႔ ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ေရးရို႔အတြက္လြတ္လပ္စြာ ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည္ ။”

သရဏဂုဏ်တင်ခွင့်

မကျေနပ်တေဒေါသတိနန့်

စက္ကန်၊ နာရီ၊ ရက်လ၊ နှစ်တိကို

ဖြတ်လေ ျှာက်နီရရေ....။

ဥပက္ခာမပြုတတ်တေခါ

လက်သီးဆုပ်၊ ဓါးထုတ်မိစွာက တော်လှန်ရေးယေ....ဝေး......။

အေလူတိကိုမဲပီးဖို့ပင်က

မတ်လ ၁၃ ရက်နိက အောင်တံခွန်သင်္ဘော (၃) နစ်မြုတ်လားခရေ။ လူဦးရေရာဂဏန်းနီးပါး သီဆုံးလားခရရေ။ ရာဂဏန်းနီပါး ပျောက်ဆုံးနီရေ။ ရခိုင်ဂေါင်းဆောင်တိ တယောက်လေ့ဖဝါးယားပြီးကေ ရောက်မလာကတ်။ အားလုံးနယ်ပြည်တော်မှာ၊ ရန်ကုန်မှာ မျှိုင်းနီကတ်တေ။ သနားစာနာဖို့စွာကိုထား၊ ဂရုနာသက်တေလို့တောင် စကားတခွန်းမကြားလိုက်ရ။

ကျန်ခသူမိသားစုတိနန့်အတူ ထပ်တူထပ်မျှဝမ်းနည်းရပါကြောင်း လာရောက်ပြသဖို့စွာကို ယင်းလောက်ခက်ခဲနီကတ်ကေ ဇာပိုင်ပျင်လို့ အေလူတိကိုယုံခီရဖို့လဲ။ လူကြီးတိမာလာနိုင်ကေလေ့၊ ရခိုင့်ပြည်သူလွှတ်တော်အမတ်တိ မလာနိုင်ကေလေ့၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်အမတ်တိလောက်ခန်း လာကြည့်ခကေ ပြည်သူတိ ဇာလောက်စိတ်ကျေနပ်ကတ်လိမ့်မေ မသိ။

အေနီရာမှာ ဗမာမြန်မာဂေါင်းဆောင်တိ မလာကေလေ့၊ ရခိုင်ဂေါင်းဆောင်တိက ရောက်လာသင့်ရေ။ ANP ဥက္ကဌဒေါက်တာအေးမောင်ရို့ပိုင် ဂေါင်းဆောင်တိ သင်္ဘောနစ်မြုတ်တေ အသံကိုကြားစွာနန့် ချက်ချင်းရောက်လာရဖို့လူတိ၊ ရောက်လာဖို့စွာကိုထား သတင်းတောင်မီးပုံမရ။ အခင်းကြီးအေးသာအောင် ၂၀၁၅ မှာ မြေပုံမြိုနယ်က မဲအရွီးခံဖို့လို့လေ့ ပြောသံကြားရေ။ သူ့မဲဆန္ဒနယ်မှာဖြစ်လားရေကစ္စ သူကိုယ်တိုင်ရောက်လာသင့်ရေ။

တခြားတိုင်းပြည်က နိုင်ငံဂေါင်းဆောင်တိ၊ လူမျိုးဂေါင်းဆောင်တိ၊ တာဝန်ဟိလူကြီးတိ၊ သူနိုင်ငံသားတခုခုဖြစ်တေ ပြောသံကြားစွာနန့် ချက်ချင်းလိုက်လာကတ်တေ။ အားပီးစကားတိ ပြောကတ်တေ။ သူရို့တိ ဂေါင်းဆောင်ပီသမှုကို ပြကတ်တေ။ တာဝန်ကျီပြွန်မှုကို ပြကတ်တေ။ ငါရို့ဂေါင်းဆောင်တိက ``ဇာသူသီသီ ငါနီရာရကေကျီ`` ဗမာမြန်တိဘက်ကူးနီရေအကျင့်တိနန့် ငါရို့ကိုဦးဆောင်လို့က ကောင်းထူးဖို့မမြင်ကာ။

အေလူတိကို ၂၀၁၅ နိုဝင်ဘာမှာ မဲပီးဖို့ပင်က၊ တခြားပီးဖို့လူ မဟိခါ ထပ်ပြီးကေ ပီးကတ်ရဖို့ပျာယေ...။ ဂေါင်းဆောင်ပီသမှုကိုပြနိုင်စွမ်းမဟိရေ ဂေါင်းဆောင်တိကို ထပ်လို့မဲပီးကတ်ဖို့ပျာယေ..။ ယင်းအတွက်နန့်ဟိဖို့ တခြားရွီးချယ်မှုမဟိနိုင်ရေ နည်းလမ်းကိုကြွေးကြော်နီကတ်စွာ ``ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP`` တခုတည်းရာ ရခိုင်ပြည်ကိုကိုယ်စားပြုဖို့ ပြောနီကတ်စွာ..။

................ 

ခိုင်မြသိန်း (ချောင်းသာကြီး)

စစစစ

ရခိုင်သူမချေတိရီကူးတတ်သင့်ရေ

ကျန်တော်ရို့ရခိုင်ပြည်စွာ မြေင်း၊ ချောင်း၊ မြစ်၊ ပင်လယ် ပေါများရေဒေသဖြစ်တေ။ နီရာတိုင်းမှာ ရီမျက်နှာပြင်ကို လှမ်းမြင်နီရရေ၊ လှိုင်ဆူသံ၊ လှိုင်းအူသံတိကို သာခြင်းသဖွယ်နားထောင်နီရရေ ဒေသလေ့ဖြစ်တေ။ ယိုင်းသာခြင်းကိုနားဝင်ချိုရေပိုင် လှိုင်အူသံ၊ လှုှိုင်းဆူသံတိက ကျန်တော်ရို့ကို သာယာစီပါရေ။ ရမ်းပေါက်လီထသံ၊ ဆင်ခေါင်းလီသံ၊ တောင်လီထသံ၊ စုံလီညှင်းသံ၊ ရာဟုလီပြင်းသံတိက ကျန်တော်ရို့အတွက် ပလွယ်ကျော်မှုတ်သံလောက်ရာ သဘောထားကတ်တေ။ မိုးရာသီတိုင်းမှာ မုန်တိုင်းကြီးငယ်တိကို အသားကျရင်ဆိုင်နိုင်ကတ်တေ။ ရီလုပ်ငန်းစွာ ကျန်တော်ရို့အတွက် မဟိမဖြစ် အသက်ရှင်ရပ်တည်မှုကို ထောက်မပီးရေ.။

ရီးဆိုစွာ ကျန်တော်ရို့အတွက် ကြောက်စရာကောင်းရေ အရာတခုမဟုတ်ကေလေ့ ရီဘဲကြုံလာကေ သီဘဲစီဆိုက်လားကတ်တေ။ ယင်းချင့်ဇာကြောင်းလေး....?

ကျန်တော်ကိုယ်တွိတခု တင်ပြပါမေ။ ကျန်တော်လူပျိုပေါက်စအရွယ်က ကြုံခရေအဖြစ်ပျက်တခုပါ။ ကျန်တော်ရို့ရွာ မိုးရာသီမှာ မိန္မချေတိမှိုလ်ဟင်းခူးလာကတ်တေ။ တေးခြင်းဆိုသံ တကျော်ကျော်ကြားလိုက်တေ။ များမကြာ ငိုသံကျွီးသံတိကြားရရေ။ ကျန်တော်က အနားကကုန်တန်းမှာ ကျွဲကျောင်းနီပါရေ။ ငိုသံကျွီးသံကြားလို့ ပြီးလာကြည့်ရေခါ မိန္မချေတယောက် တာတမံတွင်းမှာ ရီနစ်နီစွာကိုတွိလိုက်တေ။ ခုန်ဆင်းပြီးကေ ဆယ်ယူလိုက်တေ။ ရီးမွမ်းလားကေလေ့ အသက်ကရှင်လိုက်တေ။ သို့သော်မှာ ထပိန်မပါဘဲ လင်ကြဲကြဲတုံးတုံးဖြစ်နီရေ။ ထပိန်ကရီတွင်းထဲမှာ ကျွတ်ကျန်ခရေ။ ကျန်တော်ဒယောကို ချွတ်ပီးဖို့ကျရေ။ ကျန်တော်မှာက ယင်းခေတ်က လှဆန်းယဉ်ဘောင်ဘီတို ဝတ်တေ။ ကျွဲကျောင်းသားတိဖြစ်လို့ အမြဲရီကူးရရေအတွက် ဘောင်ဘီတိုဝတ်ရရေ။

ယင်းမိန္မချေက လှစံသိန်းလို့ခေါ်ရေ။ သူအမိက ကျန်တော်နန့် မောင်နှမတော်ရေ။ လှစံသိန်နန့် ကျန်တော်က တူဝရီးဆိုကေလေ့ ရွယ်တူတိဖြစ်နီခါ တယောက်ကိုတယောက် ကောင်းရှက်ကတ်တေ။ အသက်ရှင်လိုက်စွာက ကောင်းကံကောင်းရေလို့ပြောရဖို့။ သူတယောက်တည်း ရီးကူးမတတ်စွာလား၊ မဟုတ်ပါ ကျန်တော်ရို့ရွာမှာ အမျိုးသမီးတိုင်း၊ မိန္မချေတိုင်း ရီးကူးမတတ်ကတ်ပါ။ ရီကူးတတ်တေ မိန္မချေတိကောင်းယှားပါရေ။ မိန္မချေတိကို ရီးကူးတတ်အောင် သင်ပီးရေအလေ့အထလေ့ မဟိကတ်ပါ။

မိန္မချေတိရာ ရီကူးမတတ်စွာလားလို့ပြောကေ ယောကျ်ားချေတိလေ့ ၂၀% လောက် ရီးကူးမတတ်ကတ်ပါ။ ယင်းချင့်စွာ ဇာနန့်လားဆိုင်လဲဆိုကေ ယဉ်ကျေးမှုနန့် ကောင်းသက်ဆိုင်ပါရေ။ မိန္မချေတိရီကူးကဇာတ်ကေ ညီးအစ်ကိုယ်မောင်နှမတိ၊ မိဖတိ၊ ဆွေမျိုးတိက `ယောကျ်ားနန့် နှိုင်းလို့ထော၊ လင်းပြာတက်မ၊ ထမ်းပင်မှာ ငပြီတက်တက်လို့၊ ကောင်းပင်လေ့ လွရေကားနင်´ ဆဲကတ်တေ။ အဆဲခံရစွာက ဟုတ်သိမ့်ယင့်။ တချို့က အရှက်မရ ရစွာနန့်ကောက်သတ်ခံရရေ။ ယောကျ်ားချေတိကိုကာ ရီကူးတတ်အောင် မိဖ၊ ညီးအစ်ကိုယ်၊ ဆွေမျိုးတိက သင်ပီးကတ်လာ။ တယောက်လေ့ မသင်ပီးပါ။ အားလုံး သူရို့စွာနန်သူရို့ အချင်းချင်းသင်ယူလို့ တတ်လားကတ်စွာပါရာ။

တိုးတက်တေနိုင်ငံတိမှာ မူကြိုကျောင်းမှာခါကပင် ရီးကိုမကြောက်ရအောင် ရီကဇာဖို့ခိုင်းထားပျာ။ တပါတ်မှာတကြိမ်းနှုန်းနန့် ကဇာတ်ခိုင်ထားကတ်ပျာ။ ရီအလွန်ကြောက်တတ်တေ အချေတိကိုကျခါ ကျောင်းဆရာမ၊ ဆရာတိက မိဖတိကိုခေါ်ယူဆွေးနွေးရေ။ မိဖကိုယ်တိုင်လိုက်လို့ ရီကဇာတ်ပီးရရေ။ မူလတမ်းကျောင်းပြီးလို့ ယင်းအချေရီကူးမတတ်ခဆိုကေ ယင်းအချေရေ ရီကြောက်တတ်တေဆိုင်ကိုဟိရေလို့ သတ်မှတ်တေ။ ကျောင်းမှတ်တမ်းမှာ ထည်ရွီးပြီးကေ မှတ်တမ်းတင်ထားကတ်တေ။ Commune ထိ တင်ပြရရေ။ မိဖ၊ ဆရာအပါဝင် ကျွမ်းကျင်သူတိနန့် ရီမကြောက်တတ်အောင် ရီကူးသင်ပီးကတ်တေ။

ကျန်တော်ရို့နီရာမှာ အစိုးရကလုပ်မပီးနိုင်ကေလေ့ ကိုယ်ထူကိုယ်ထ လုပ်လို့ရနိုင်ရေ။ မိဖ၊ ညီးအစ်ကိုယ်မောင်နှမ၊ ဆွေမျိုးတိ သင်ပီးလို့ရနိုင်ရေ။ တခုဟိရေ အယူဟေင်းတိကို စွန့်ရဖို့။ ပေါင်ပေါ်ဒူးပေါ်စွာ ပြသနာမဟုတ်။ ဖင်ပေါ်လို့သီနီရေအလောင်းကို ရှက်ပါရေဆိုပြီးကေ မိဖညီအစ်ကိုယ်မောင်နှမတိက ချန်ထားခလို့ ရနိုင်ဖို့လား။

ရခိုင်ပြည်မှုာ အင်းအိုင်၊ ကမ်းဘိုင်တိပေါပါရေ။ ချောင်းမြစ်မှာ မကူးတတ်ခင် အင်းအိုင်၊ ကမ်းဘိုင်တိမှာ သင်ပီးလို့ရပါရေ။ အချိန်စကေက ပီးရဖို့နှင့်ရာ။ ကိုယ်သားသမီးအပေါ်မှာ မိဖ၊ ညီအစ်ကိုယ်မောင်နှမ၊ ဆွေမျိုးသားချင်း ပီသချင်ကေ ကြုံလာရေရီဘဲက အနည်းဆုံး ၅၀% လွတ်မြောက်နိုင်အောင် ရီးကူးသင်ပီးသင့်ရေ။ ကောင်းခက်ခဲရေအလုပ် မဟုတ်ပါ။ လူတိုင်းလုပ်ပီးနိုင်ရေ အလုပ်တခုပါရာ...။

ကျမ်းမာချမ်းသာကတ်ပါင်္စီ။ 

´´´´´´´´´´´´´

ခိုင်မြသိန်း (ချောင်းသာကြီး)

၂၀၁၅၊ ၀၃၊ ၁၇